Điện mặt trời mái nhà – Xu hướng tất yếu của chuyển dịch năng lượng xanh

Giải pháp “tự sản – tự tiêu” hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050

Trong bối cảnh nhu cầu điện ngày càng tăng cao, áp lực đảm bảo an ninh năng lượng và yêu cầu giảm phát thải khí nhà kính đang đặt ra những thách thức lớn cho hệ thống điện quốc gia. Hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, điện mặt trời mái nhà theo mô hình tự sản – tự tiêu đang được xem là một trong những giải pháp hiệu quả, bền vững và phù hợp nhất cho cả hộ gia đình lẫn doanh nghiệp.

Điện mặt trời mái nhà trong Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh)

Theo Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh), nhu cầu điện của Việt Nam trong giai đoạn 2026–2030 dự kiến tăng từ 12–15% mỗi năm, phản ánh tốc độ tăng trưởng kinh tế và quá trình công nghiệp hóa – đô thị hóa mạnh mẽ.

Đáng chú ý, quy hoạch đặt ra những mục tiêu lớn cho năng lượng tái tạo:

• Đến năm 2050, 74–75% tổng công suất nguồn điện đến từ năng lượng tái tạo

• Mục tiêu đến năm 2030: 50% hộ gia đình và trụ sở công sở lắp đặt điện mặt trời mái nhà

• Tổng công suất điện mặt trời toàn quốc dự kiến đạt 46.000–73.000 MW

Những con số này cho thấy điện mặt trời mái nhà không còn là giải pháp bổ trợ, mà đang trở thành một trụ cột quan trọng trong chiến lược chuyển dịch năng lượng quốc gia.

 

Miền Bắc tăng tốc phát triển điện mặt trời mái nhà

Trong giai đoạn 2025–2030, khu vực miền Bắc được phân bổ hơn 19.000 MW công suất điện mặt trời mái nhà. Riêng Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVN NPC) đã tiếp nhận đăng ký với quy mô 164,6 MW, bên cạnh hàng trăm MW do người dân và doanh nghiệp chủ động đầu tư theo mô hình tự dùng.

Thực tế này cho thấy xu hướng điện mặt trời mái nhà đang lan tỏa mạnh mẽ, đặc biệt tại các khu công nghiệp, nhà xưởng, trung tâm thương mại và khu dân cư có nhu cầu tiêu thụ điện lớn.

 

Hiệu quả kinh tế và môi trường đã được chứng minh

Việc lắp đặt điện mặt trời mái nhà không chỉ mang ý nghĩa môi trường mà còn đem lại lợi ích kinh tế rõ rệt.

Đối với doanh nghiệp, nhiều hệ thống điện mặt trời giúp tiết kiệm hàng triệu kWh điện mỗi năm, qua đó giảm đáng kể chi phí vận hành và lượng phát thải CO₂. Ngoài ra, việc che phủ mái nhà bằng tấm pin còn giúp giảm nhiệt cho nhà xưởng, cải thiện điều kiện làm việc và kéo dài tuổi thọ công trình.

Đối với hộ gia đình, hiệu quả cũng rất rõ ràng: hóa đơn tiền điện hàng tháng có thể giảm từ 5–6 triệu đồng xuống còn chưa đến 1 triệu đồng, đặc biệt trong các tháng cao điểm nắng nóng.

Những thách thức cần được tháo gỡ

Dù tiềm năng lớn, việc phát triển điện mặt trời mái nhà vẫn đối mặt với nhiều rào cản. Trong đó, các thách thức chính bao gồm:

• Chi phí đầu tư ban đầu vẫn là rào cản với nhiều hộ gia đình

• Thủ tục pháp lý và quy định kỹ thuật chưa thực sự đồng bộ

• Hạ tầng lưới điện tại một số khu vực còn hạn chế

• Nhận thức về lợi ích dài hạn của điện mặt trời mái nhà chưa đồng đều

Nếu không có giải pháp chính sách phù hợp, các mục tiêu đặt ra trong quy hoạch sẽ khó đạt được đúng tiến độ.

 

Giải pháp thúc đẩy điện mặt trời mái nhà phát triển bền vững

Để điện mặt trời mái nhà thực sự trở thành động lực của chuyển dịch năng lượng xanh, cần có sự phối hợp đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, bao gồm:

• Hoàn thiện hành lang pháp lý rõ ràng, ổn định, dài hạn

• Triển khai các chương trình tín dụng ưu đãi, hỗ trợ tài chính cho hộ dân và doanh nghiệp

• Khuyến khích ứng dụng công nghệ lưu trữ điện (pin) để nâng cao khả năng tự tiêu thụ

• Đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích kinh tế – môi trường

 

Mỗi mái nhà – một “nhà máy điện mini”

Điện mặt trời mái nhà không chỉ là giải pháp tiết kiệm chi phí điện, mà còn là bước đi chiến lược hướng tới kinh tế xanh và phát triển bền vững. Khi mỗi mái nhà trở thành một “nhà máy điện mini”, hệ thống điện quốc gia sẽ linh hoạt hơn, an toàn hơn và ít phát thải hơn.

Với sự chung tay của ngành điện, chính quyền các cấp, doanh nghiệp và người dân, điện mặt trời mái nhà sẽ đóng vai trò quan trọng trong hành trình hiện thực hóa mục tiêu Net Zero 2050 của Việt Nam.